“Wil je snel, ga dan alleen. Wil je ver, ga dan samen.”

De kracht van samenwerken

Dankzij internet kunnen we samenwerken op een schaal en een manier die tot nu toe onmogelijk was. Daardoor kunnen we veel beter gebruik maken van de talenten, ideeën, kennis, creativiteit, energie en mankracht die in onze samenleving aanwezig zijn. Samen zijn we slimmer. Dat wordt ook wel ‘wisdom of the crowd’ genoemd.

In een meerjarige toekomstverkenning heb ik beelden ontwikkeld hoe deze wisdom of crowds onze toekomst zou kunnen veranderen: hoe we in de toekomst gezonder kunnen zijn, sneller kunnen innoveren en hoe burgers meer kunnen participeren in de besluitvorming van hun land of stad. De toekomstbeelden worden uitgebreid beschreven en geïllustreerd in het boek ‘Samen slimmer. Hoe de wisdom of crowds onze samenleving zal veranderen.‘

Daarnaast gaat het denken verder o.a. in nieuwe organisatievormen zoals platformen en de deeleconomie, in het denken over nieuwe vormen van collectieve besluitvorming en governance, en hoe om te gaan met sociale aspecten in een economische wereld. Zie daarvoor mijn andere thema’s.

Definitie

De ‘wisdom of crowds’ meestal gedefinieerd als:

het fenomeen dat een grote groep gewone burgers in staat is om een betere inschatting te maken of beslissing te nemen dan een of enkele experts.

Preciezer geformuleerd is de ‘wisdom of crowds’ (collectieve intelligentie):

De uitkomst van interacties tussen individuen of hun kennis, informatie en ideeën, die we als ‘wijs’ beschouwen omdat deze nieuwe kennis en inzichten oplevert en de som der delen of individuele bijdragen overtreft.

Slim onder de juiste voorwaarden

Essentiële voorwaarden voor ‘wisdom’ zijn onafhankelijkheid en diversiteit. Als er teveel interactie is tussen mensen raakt wijsheid verloren omdat we elkaar dan gaan napraten en minder kritisch nadenken. Sociale media vormen daarom een grote bedreiging voor de ‘wisdom of crowds’ in onze tijd.

Zie ook: Lees ook mijn serie artikelen over ‘nepnieuws’. en mijn artikel ‘Sociale media vernietigen de wisdom of the crowd’. 

Boek ‘The Wisdom of Crowds’

De term ‘wisdom of the crowd’ is vooral bekend geworden door het boek ‘The Wisdom of Crowds – Why the many are smarter than the few and how collective wisdom shapes business, economies, societies and nations’ uit 2004 van James Surowiecki.

In dit boek laat hij met diverse voorbeelden zien, dat grote groepen mensen – onder de juiste omstandigheden – tot betere beslissingen en inzichten kunnen komen dan de slimste individuen. Als voorbeelden noemt hij daarbij onder andere het raden van het gewicht van een os door een groep willekeurige burgers op de de markt en het bedrijf GoldCorp dat dankzij hulp van burgers nieuwe goudmijnen wist te vinden die het uit zichzelf nooit had kunnen vinden.

Voorbeelden

Het gewicht van de koe

De bekendste voorbeelden van ‘wisdom of crowds’ zijn het raden van het gewicht van een koe of het aantal knikkers in een pot. Vraag honderd mensen een schatting en het gemiddelde van deze schattingen ligt vaak verrassend dicht bij de werkelijke, zo leert de ervaring.

Dit experiment is ook populair in tv-programma’s en publieksbijeenkomsten. Toch blijkt dat de groep er een flink stuk naast kan zitten (zie dit experiment van het wetenschappelijke tv-programma Labyrint). Het is niet zozeer geschikt om exact het goede antwoord te vinden maar om een goede orde van grootte schatting te krijgen, gebaseerd op algemene kennis van het publiek. Lees ook het artikel ‘Wisdom of crowds: geen waarheid als een koe‘

Zie uitzending van Labyrint (klik) waar ik aan meewerkte.

Kennisquiz Weekend Millionaires

In het televisieprogramma Weekend Miljonairs kun je de hulp inschakelen van het publiek. Bij bepaalde vragen weet het publiek vrijwel feilloos het goede antwoord te kiezen: dit krijgt de meeste stemmen. Wiskundig kun je laten zien dat wanneer mensen over gedeeltelijke kennis beschikken over een vraag, dit via het slim middelen over de meerkeuze-antwoorden leidt tot de selectie van het goede antwoord (‘knowlegde pooling’). Ook als slechts een klein deel van het publiek het goede antwoord weet, weet het publiek als geheel het juiste antwoord aan te wijzen.

Zoekmachine Google

Google’s zoekmachine destilleert de ‘wisdom of crowds’ die dankzij internet beschikbaar is gekomen om onze de ‘beste’ zoekresultaten te geven. Daarvoor kijkt het naar kruisverwijzingen die internetpagina’s naar elkaar maken, dus de ordening die wij mensen aangebracht hebben in de informatie op internet, op basis van onze kennis. Verder weegt Google de reputatie van websites en bronnen mee in de rangorde van de zoekresultaten. Ook leert het van de zoekresultaten die aanklikken en wat we ‘liken’ en delen.

De aandelenbeurs

Aandelenbeursen ook wel ‘prediction markets’ of ‘decision markets’ genoemd, worden beschouwd als voorbeelden van wisdom of crowds: in de koers van een bedrijf is alle kennis die bekend is over een bedrijf en zijn toekomstige groeiperspectieven, verdisconteerd. Steeds als er nieuwe informatie beschikbaar komt zullen kopers en verkopers door te handelen de nieuwe waarde bepalen.

Lees hier meer over de mogelijkheden van prediction markets om de toekomst te voorspellen of om de verkiezingsuitslag te voorspellen.

Next generation: The Borg?

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar systemen waarin mensen, machines en computers slim samenwerken om zo hogere productiviteit en intelligentie te bereiken. Militaire teams trainen met nieuwe samenwerkingsvormen waarbij ze als het ware één organisme (een ‘Borg’) zijn, met de een de ogen, de ander de oren en de centrale control room als brein. Lees meer in het artikel Collectieve intimiteit uit het boek ‘Samen slimmer‘.

Collectieve intelligentie

Het begrip wisdom of crowds is nauw verwant met het meer wetenschappelijke ‘collective intelligence’. Dit begrip wordt ook in de kunstmatige intelligentie gebruikt om aan te duiden dat de optelsom van individuele bijdragen een ‘intelligente’ uitkomst oplevert.

Collectieve intelligentie is een gedeelde intelligentie of groepsintelligentie die voortkomt uit de samenwerking tussen personen of uit de competitie tussen personen. Het gaat dus om de interactie tussen mensen. Het gaat om de collectieve intelligentie van het systeem (als emergente eigenschap) die niet noodzakelijk terug te voeren hoeft te zijn tot een individu.

Drie vormen van collectieve intelligentie

De verschillende vormen van collectieve intelligentie kunnen worden ingedeeld in drie categorieën. Deze worden bepaald door de mate van participatie (de mate waarin de crowd meebeslist en mee-creëert), en de mate waarin de individuele bijdragen afhankelijk van elkaar zijn. Dit heb ik beschreven in een model, weergegeven in de onderstaande figuur. Naarmate er meer mensen hun inbreng leveren en meebeslissen neem de complexiteit enorm toe.

(1) Crowdsourcing

Bij crowdscourcing gaat het meestal om kennis en informatie, meningen, voorspellen. Dit is de wereld van de ingewikkelde algoritmes van bedrijven als Google, Amazon en financiële software: zij destilleren wisdom uit onze (individuele) clicks, likes en tweets. De crowd is in dit geval dus een onsamenhangende groep losse individuen die dankzij technologie tot collectieve intelligentie te komen zonder actief met elkaar samen te werken.

Voorbeelden: Het gewicht van een os, de beurskoers, hotelbeoordelingen, nieuwe boeksuggesties op basis van je eerdere aankopen.

(2) Cocreatie

Bij cocreatie worden problemen gezamenlijk opgelost en heeft de ‘crowd’ ook een rol in de besluitvorming. De crowd vervult een bepaalde taak en helpt mee bijvoorbeeld in het onderwerpen en ontwikkelen, of het uitproberen van combinaties en beoordelen van foto’s en het ontwikkelen van een app.

Vaak worden er gereedschappen beschikbaar gesteld door bedrijven, zoals LEGO-blokjes en ontwikkelsoftware (SDK) voor apps, waarmee gebruikers een bijdrage kunnen leveren aan het product of dienst.

Voorbeelden: app-stores, ontwerp je eigen sneaker of t-shirt, Galaxy Zoo, Foldit.

(3) Zelforganisatie: de zwerm

Bij zelforganisatie ligt het initiatief volledig bij de crowd zelf. Denk hierbij aan het beeld van de zwerm, waarbij alle leden van die zwerm hun gedrag op elkaar afstemmen, en zonder centrale regie een richting kiezen. Er wordt ook wel gesproken van ‘bottom up’ organisatie.

De grote metafoor is die van de zwerm. Denk aan een kolonie mieren die samen een groot nest bouwen en als de grond onder water loopt, vormen ze samen een vlot waarmee ze de koningin en de eitjes in veiligheid brengen. Of denk aan een zwerm spreeuwen die samengaan in een zwerm om zo de grote oversteek te maken over de Middellandse Zee van Europa naar Noord Afrika. In zijn eentje zou een spreeuw dat nooit kunnen omdat hij niet over de kennis en ervaring beschikt.

Zelforganiserende systemen zijn flexibel en adaptief, kleine veranderingen op een lokaal niveau kunnen op globaal niveau tot een heel ander gedrag leiden. Dat komt doordat er voortdurend snelle interactie is tussen de verschillende onderdelen van het grotere geheel. De kleinere onderdelen passen zich aan op basis van lokale informatie (hun directe omgeving) en kunnen zo snel reageren. Een zelforganiserend systeem wordt daarom gezien als een systeem dat het best in staat is om te gaan met grote complexiteit.

Voorbeelden: de communities die zichzelf organiseerden rond Linux, Wikipedia, deeleconomie platformen als Peerby.

Lees ook: De wisdom of crowds – the next generation over hoe de ontwikkelingen rond sociale media, cocreatie en crowdsourcing zich in steeds meer sectoren manifesteren.

Serendipity

De meest ultieme vorm van ‘wisdom’ is misschien wel ‘serendipiteit’ een begrip dat samenhangt met diepgaande inzichten die vaak voortkomen uit het onverwachte, het toevallige. Het begrip staat daarmee haakt op het ‘planbare’ en ‘maakbare’ dat in veel managementboeken en in onze huidige tijdgeest overheerst. Net als ‘willekeurige selectie’ en ‘het lot’ is ‘serendipiteit’ ook een hogere vorm van collectieve intelligentie.

Afbeelding zwerm: Tanya Hart, licentie CC:BY SA