Kunstmatige intelligentie (KI ofwel AI: Artificial Intelligence) zorgt ervoor dat computers  en systemen steeds slimmer en menselijker worden: ze kunnen patronen te ontdekken in grote hoeveelheden data, begrijpen menselijke taal en emoties, kunnen leren en beredeneren en zelfs een vorm van creativiteit hebben.

Definitie artificiële intelligentie:

Kunstmatige Intelligentie (KI of AI) is de technologie die het menselijke vermogen nabootst om te leren, concluderen en complexe context te begrijpen en in staat is om in menselijke dialoog te communiceren en samenwerken.

Bij KI zijn twee elementen van groot belang: de algoritmes en de data. De algoritmes beschrijven de logica die het systeem gebruikt, de manier van redeneren, de verbanden die het gebruikt. Het algoritme ‘voedt zich’ of wordt gevoed met data en kan zich zo verder ontwikkelen tot een cognitief systeem. De gebruikte data zijn dus allesbepalend: de ervaringen en waarnemingen bepalen de ‘vooroordelen’ en aannames van het systeem. Je zou je kunnen afvragen of het überhaupt mogelijk is om AI te maken die niet discrimineert. Lees: Is de slimme overheid een discriminerende overheid?

Hieronder een impressie van een presentatie waarin ik de ontwikkelingen en de toekomst van AI schets, en de dilemma’s die dat met zich meebrengt.

Ook interesse in een lezing? Neem dan contact met me op.

Voorbeelden en toepassingen

De menselijke robot is misschien wel de meest tastbare representatie van deze kunstmatige intelligentie. Of de virtuele Samantha uit de film ‘Her’ (2013) op wie de hoofdrolspeler verliefd wordt en een computer die ook gevoelens kent en muziek kan maken en gedichten kan componeren.

Kunstmatige intelligentie is niet altijd direct zichtbaar aan de buitenkant, maar veel vaker ingebed in systemen en software die er merkbaar slimmer van worden. Zo snapt je smartphone wat je bedoelt als je een vraag stelt, kun afspraken in je agenda zetten en bij het typen kan hij beter voorspellen welk woord je bedoelt. Google’s software kan uit eenvoudige tekeningen herkennen wat wordt afgebeeld: een huis, een hond of een taart. Slimme productierobots kunnen eenvoudige handelingen afkijken van hun menselijke collega’s maar ook variëren in handelingen als de omstandigheden veranderen. Je iPhone kan je gezicht herkennen vanuit vele hoeken en met of zonder bril, mondkapje of pet.

Gezichtsherkenning en spraakherkenning zijn vormen van kunstmatige intelligentie

Kunstmatige intelligentie gaat geheel nieuwe inzichten en kennis opleveren die we nu nog niet goed kunnen overzien. Het kan in ieder geval helpen om patronen te ontdekken in grote hoeveelheden veranderende data, iets waar mensen beperkt in zijn. Zo kan KI artsen en andere experts helpen betere beslissingen te nemen.

Lees ook hoe snel AI dichtbij komt: Apple en de democratisering van kunstmatige intelligentie.

Praten met je computer

Meest zichtbaar op dit moment zijn de spraakassistenten die we terug zien in onze smartphones en homepods: je kunt praten tegen je computer. De nieuwste iPhone X van eind 2017 kan inmiddels gezichtsuitdrukkingen herkennen. Vooruitblik 2018: praten tegen je computer!

Ook de spraakherkenning wordt steeds beter. Zo hebben alle grote fabrikanten een eigen spraakassistent geïntroduceerd: Siri (Apple), Cortana (Microsoft), Alexa (Amazon), Bixby (Samsung), Google Assistent. Download hier een analyse van de ontwikkelingen rond chatbots en intelligent agents en de nieuwe platformenstrijd.

Digital twins

Alle objecten, apparaten en componenten krijgen een digitale representatie in de computer waarmee simulaties kunnen worden uitgevoerd en waarmee processen kunnen worden aangestuurd. De automatische piloot van een vliegtuig wordt voortdurend gevoed door een ‘digitale tweeling’, waarmee de computer uitrekent wat de beste vliegbeweging is op basis van wat de sensoren in het vliegtuig meten.

Deep learning

Kunstmatige intelligentie wordt steeds geavanceerder. Op dit moment is ‘machine learning‘ het meest gangbaar: computers ontdekken patronen, doen voorspellingen en aanbevelingen doordat ze gevoed worden met grote hoeveelheden data.

De volgende stap is ‘deep learning‘: hier ontwikkelt de computer een soort brein (neuraal netwerk) gebaseerd op eerdere ervaringen waarmee het complexere taken en nog ruwere data kan verwerken, door te werken met meerdere lagen. Het systeem beredeneert wat er gebeurt bij een keuze voor optie A of B. Het kan dus een hypothese vormen over een mogelijk verband tussen bepaalde factoren en deze ook toetsen (verifiëren). Dit zorgt ervoor dat een computer op basis van wat het geleerd heeft, bijvoorbeeld hoe een kat eruitziet, zelf op een nieuwe foto een kat kan herkennen. Dit is wat de supercomputers van Google DeepMind, IBM Watson en Cray (met investeringen van Microsoft en Samsung). Deze supercomputers worden als clouddienst aangeboden: het opslaan, interpreteren en visualiseren van data.

Ethische vragen KI

Er zijn ook zorgen over de impact van kunstmatige intelligentie. In diverse science fiction films wordt daar al op gezinspeeld. Lees ook: Zeven vragen over de risico’s van kunstmatige intelligentie gebaseerd op een lezing die ik gaf op een congres voor auditors.

Symbiose: samenleven met AI

De grote uitdaging wordt hoe we gaan samenleven met artificiële intelligentie.

Verlies van banen

Zou zouden vele banen kunnen verdwijnen en overgenomen worden door computers. Tegelijkertijd kan AI het bestaande werk op een hoger niveau tillen en effectiever maken, en nieuwe banen creëren.

Oncontroleerbaar

Hoe houden wen controle over AI en voorkomen we dat systemen zich tegen de mens keren? De digitale samenleving vraagt om een ingebedde overheid over het verankeren van publieke waarden en transparantie in de code van kunstmatige intelligentie

Zit er nog een uit-knop op? Vijf principes om Facebook, Google en hun algoritmes onder controle te houden.

Singulariteit: slimmer dan de mens

De computer wordt langzaam steeds slimmer dan de mens. Zo won de supercomputer van IBM, Watson in 2011 het televisiespelletje Jeopardy van menselijke spelers. DeepMind, de supercomputer van Google, versloeg in 2017 de wereldkampioen speler van het bordspel ‘Go’ een vele malen complexere opgave dan schaken. Computers worden ook beter dan artsen in het herkennen van aandoeningen in medische foto’s en scans. De eerste digitale secretaresse is ook al geïntroduceerd, ze heet Amelia. Het is wachten tot de computers veel slimmer worden dan wij mensen. Dit is aangekondigd als de singulariteit. Sommigen verwachten dat dit rond 2030 zal gebeuren. 

Zie ook het thema: ‘De mens van de toekomst |toekomst van de mens’. Hierin verken ik de toekomst van het samenleven met AI.

Wijsheid of vooroordelen?

Kunstmatige intelligentie helpt verbanden en patronen te herkennen, bijvoorbeeld in het opsporen van een crimineel of het voorspellen van een tsunami. Het wordt nu al gebruikt om bijvoorbeeld verkiezingsuitslagen te voorspellen op basis van sociale media.

Wanneer er hele nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden zijn die nauwelijks te voorspellen met AI. En als AI deze zou voorspellen is het de vraag of wij die als mensen zullen accepteren, of verwerpen als zijnde te onlogisch.

Intelligentie is het vermogen om logisch te kunnen denken en verbanden te kunnen ontdekken. Intelligentie draagt ertoe bij dat data context krijgt en dat de mens uit vele bronnen van informatie kennis kan destilleren en wijsheid kan ontwikkelen. Lees meer over wijsheid uit data bij het thema ‘Wisdom of crowds’

Deepfakes

Kunstmatige intelligentie maakt het mogelijk om beeld en geluid te manipuleren op een subtiele manier. Wanneer je iemands gezicht en stem op video hebt kun je hem of haar alles laten zeggen wat je wilt met bijbehorende gezichtsuitdrukking. Nep is dan niet meer te onderscheiden van echt. Dit gaat de komende jaren zorgen voor een nieuwe golf aan nepnieuws met steeds grotere maatschappelijke gevolgen.

Lees meer over deepfakes en nepnieuws

Gezichtsherkenning

Gezichtsherkenning is een heel krachtig instrument zeker wanneer dit in handen komt van overheden die hun burgers willen volgen, zoals in China, of terroristen willen opsporen zoals in Engeland en Rusland.

De software maakt echter kleine foutjes en vooral bij mensen met een donkere huidskleur. Mede om reden van discriminatie en inperking van de vrijheid is in San Francisco het gebruik van gezichtsherkenning door de overheid verboden.

En wat als Google vanaf morgen gezichtsherkenning implementeert in de zoekmachine en in een keer ben je te herkennen op alle foto’s en video’s die ooit van je gemaakt zijn en zonder je medeweten online zijn geplaatst?

Energieverbruik

Hoe de carbon footprint van kunstmatige intelligentie kan worden gereduceerd

Organisaties van de toekomst: mens + AI

Photo by Alex Knight on Unsplash