Sociale media zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Vaak worden ze nog ingezet als een massamedium: om een boodschap onder een groot publiek bekend te maken en te laten verspreiden als een virus. Bovendien pakken traditionele media berichten uit sociale media op wat soms leidt tot nieuwe mediahypes. Dat leidt tot een voortdurende stroom aan berichten die amper nog te volgen is: we kwetteren door elkaar heen. Met de toenemende intelligentie van het web en bijbehorende krachtige filtertechnieken zullen de sociale media naar verwachting evolueren langs twee paden.

De naam ‘sociaal’ van sociale media heeft in het Nederlands al snel een lading dat deze media draaien om positief sociaal gedrag. Niets is minder waar: via sociale media schelden en pesten we erop los, vormen we hechte vriendengroepen maar sluiten anderen juist uit. De snelheid en vluchtigheid van het medium leiden tot gebrek aan reflectie en verlies van ons vermogen om aandachtig te luisteren naar elkaar. Auteurs zoals Nicholas Carr spreken van ‘The Shallows’: hoe internet ons dommer maakt.

1. Sociale media worden kennismedia

Zoek- en filtertechnieken worden steeds beter: grote hoeveelheden sociale mediaberichten kunnen real-time geanalyseerd worden. Daaruit kunnen kan het daaruit direct nuttige informatie halen. Het kan dus een ‘live’ samenvatting maken van wat er besproken wordt of direct inzichten halen uit een stroom van sociale mediaberichten, bijvoorbeeld de ontwikkeling van sentimenten (optimistisch of somber, vredig of agressief) op basis waarvan het verloop van beurskoersen kan worden voorspeld of de opkomst van een griepepidemie. Sociale media worden daarmee een real-time zoekmachine en een ultieme bron van ‘wisdom of crowds’.

Lees ook: 

2. Sociale media worden micromedia

Geavanceerde zoekalgoritmen en ‘tags’ in berichten maken het mogelijk om steeds gerichter berichten te versturen en te bekijken, afgestemd op je eigen persoonlijke behoeften en passend bij de specifieke omstandigheden. Door een verfijnder inzicht in de structuur van sociale netwerken wordt het bovendien mogelijk om boodschappen te versturen naar gerichte publieken, individuen of groepen. Gericht zenden en luisteren dus. Op deze manier kunnen sociale media in potentie krachtiger worden dan massamedia. Het activeren van de juiste mensen op de juiste manier kan een krachtige manier zijn om grote groepen mensen te mobiliseren. Tegelijkertijd biedt het bedrijven de mogelijkheid om producten en diensten op maat aan te leveren met een hogere toegevoegde waarde.

Lees ook mijn artikel over de toekomst van Facebook. Hierin bespreek ik dat aparte netwerksites zoals Facebook steeds meer achterhaald worden door nieuwe ontwikkelingen zoals apps en het internet der dingen.

Zie ook: Alternatieven voor Facebook?

Synthetische media

Nepnieuws en deep fakes

Een vitale democratie kan niet zonder een kritische en onafhankelijke journalistiek. Deze wereld staat momenteel onder druk en is flink aan het veranderen. De toenemende stroom nepnieuws en framing door politici maakt een kritische, onafhankelijke journalistiek des te belangrijker. Deze komt echter steeds meer in de knel mede doordat het traditionele verdienmodel van de media (abonnementen, advertenties) onder druk staat.

De lokale democratie heeft hier extra last van omdat het in steeds meer gemeenten ontbreekt aan een journalistiek die verslag doet van gemeenteraden e.d. Lees hier hoe lokale platformen hierbij een rol zouden kunnen spelen: Lokale platformen voor democratie.

Nieuwe technieken maken het steeds lastiger, zo niet onmogelijk, om originele foto’s en video’s van gemanipuleerde beeld of geluid te onderscheiden. Dit wordt aangeduid als deep fakes en synthesized media Lees: Hoe nieuwe toepassingen van kunstmatige intelligentie gaan zorgen voor een nieuwe golf aan ‘fake news’.

Er wordt van alles geprobeerd om nepnieuws te bestrijden. Overheden zien het als een gevaar voor de democratie en eisen dat Facebook, Google en Twitter zich actief inzetten om de verspreiding van nepnieuws te stoppen. De Europese Commissie heeft experts bij elkaar geroepen om maatregelen te bedenken en nieuwsmedia hebben factcheckers aangesteld.

De grote vraag is: kan nepnieuws eigenlijk wel bestreden worden? In een serie van vier artikelen ‘De strijd tegen nepnieuws’ verken ik de manieren waarmee fake news wordt aangepakt en stel ik de vraag: hoe effectief is dat?

Sociale netwerken in kaart

Onderzoek toont aan dat mensen niet willekeurig met elkaar zijn verbonden maar dat sprake is van een bepaalde ordening. Een kleine groep mensen heeft veel connecties en de overgrote meerderheid relatief weinig. Een kleine groep personen is bepalend voor de dynamiek van een grotere groep, een groter netwerk.

Overheden, marketeers en andere bedrijven maken hiervan gebruik om gerichte campagnes te voeren bijvoorbeeld: bij de bestrijding van besmettelijke ziekten, het organiseren van een landelijk evenement of een reclamecampagne.

Zie ook mijn presentatie over hoe sociale media worden gemonitord door bedrijven en overheden:

In hoofdstuk 4 van het boek Samen slimmer kun je lezen hoe deze netwerkkennis ingezet kan worden om de grootschalige uitbraak van een virus te stoppen.

Six degrees of separation

De Amerikaanse psycholoog Stanley Milgram ontwikkelde de theorie van de ‘six degrees of seperation’. Deze houdt in dat twee willekeurige personen op de wereld slechts zes schakels van elkaar verwijderd zijn. Als je een brief doorstuurt naar een kennis, en diegenen sturen deze weer door naar hun kennissen dan heb je gemiddeld vijf tot zes keer nodig om bij een betreffende eindpersoon uit te komen.

Uit het experiment van Milgram blijkt dat mensen relatief snel met elkaar in verbinding kunnen worden gebracht. Sociale media als Facebook, Hyves, LinkedIn en Twitter maken deze verbindingen alleen maar korter en sneller.

Lees hier meer over de toekomst van internet

Neem voor meer informatie of advies over sociale media contact met me op: wisdomofcrowd [at] gmail.com.