De blockchain wordt gezien als een van de meest transformerende technologieën van dit moment, misschien wel de grootste revolutie sinds internet (zie ook: Web3). Ik verken de mogelijkheden: wat is het precies en wat kun je ermee? 

De blockchain is een technologie waarmee gecontroleerde ‘transacties’ kunnen worden gedaan tussen twee of meerdere partijen (zonder tussenkomst van een intermediair).

Blockchain-technologie is een netwerk van computers dat gezamenlijk een boekhouding of administratie bijhoudt. Vindt er een wijziging in die boekhouding plaats, dan wordt die (beveiligd door encryptie) opgeslagen in een nieuw blokje, en daarbij controleren alle computers in het netwerk of die wijziging volgens de regels is verlopen. Frauderen wordt hierdoor moeilijker. Door de gezamenlijke boekhouding en geautomatiseerde controle is er geen centrale partij meer nodig zoals een bank of notaris.

Hoe het werkt

De essentie van de blockchain is dat er gebruik gemaakt wordt van een gedeelde administratie (boekhouding) waarin alle afspraken, identiteiten en eigendommen worden vastgelegd die nodig zijn voor het uitvoeren van een bepaalde traansactie. Zo’n centrale, gedeelde boekhouding waarin alles staat wordt grootboek of ‘ledger’ genoemd.

Blockchain wordt ook wel aangeduid als Distributed Ledger Technology (DLT): er wordt gebruik gemaakt van een grootboek (een ‘administratie’) dat gedistribueerd wordt over een netwerk van computers.

Het grootboek wordt digitaal en versleuteld opgeslagen in een cloud van meerdere computers, bijvoorbeeld onder alle computers van de deelnemende partijen, sectoren of zelfs wereldwijd zoals bij de Bitcoin. Er zijn vele blokjes en meerdere kopieën in omloop die als controle dienen. Zo doende is er geen partij die individueel controle heeft over het grootboek en stiekem veranderingen kan aanbrengen, of die gehackt of gebombardeerd kan worden. Dat maakt het grootboek heel betrouwbaar.

De blockchain is een vorm van digitaal vertrouwen

Lees hier mijn artikel dat de mogelijkheden nuanceert en een brede visie op vertrouwen geeft.

Zodra er een transactie wordt gedaan bijvoorbeeld omdat goederen van de ene naar de andere partijen overgaan, of geld wordt overgemaakt of een stem wordt uitgebracht, moet het grootboek worden aangepast. Nieuwe transacties worden steeds weggeschreven als mutaties ten opzichte van de oude versies van het grootboek. Technisch gezien komt er dus bij elke verwerking van de transacties een ‘blokje’ nieuwe informatie bij. Het digitale bestand van het grootboek is dus een groeiende ketting van blokjes. Hier dankt de block-chain zijn naam aan.

Het digitale grootboek bestaat uit een aaneenschakeling van kleine informatieblokken: de block-chain.

De impact

Door de blockchain te combineren met ‘smart contracts’ kunnen de voorwaarden vastgelegd worden waaronder een transactie mag plaatsvinden, bijvoorbeeld pas als iemand betaald heeft of als toestemming is verleend heeft. De blockchain automatiseert transacties waardoor deze sneller en goedkoper worden en minder fraude-gevoelig.

De blockchain vervangt de centrale tussenpartijen (‘trusted parties’) die nu het beheer en de controle verzorgen bij transacties, zoals banken, notarissen en overheden.

De blockchain maakt rechtstreekse samenwerking en transacties tussen individuele partijen eenvoudiger, transparanter en veiliger door deze te automatiseren en beveiligen en zo vertrouwen te organiseren.

In de toekomst zullen ook machines, apparaten en andere ‘things’ onderling (geautomatiseerd) kunnen samenwerken en onderhandelen over voorwaarden, onderlinge betalingen en uitwisseling van data. Denk aan een slimme koelkast die zelf voorraden aanvult, een elektrische auto die onderhandelt wanneer het stroomtarief laag is en dan pas oplaadt of een slim horloge dat gezondheidsinformatie registreert en al dan niet deelt met artsen en behandelaars.

Wat kun je ermee?

De toepassingen zijn uiteenlopend en raken alle sectoren, er komen elke dag nieuwe bij.

Cryptovaluta en fintech

Een van de meest bekende toepassingen van blockchain zijn de betaalmiddelen, de digitale valuta of crypto-currencies genoemd, zoals de Bitcoin, de Ripple, de Litecoin, NEM, de Monero. Er zijn ook overheden, webwinkels en andere bedrijven die eigen munten ontwikkelen bijvoorbeeld als loyalty-systeem, een moderne variant van de spaarzegeltjes!

De bekendste toepassing is de Bitcoin: een digitaal betaalmiddel zonder bank of overheid.

Echtheidscertificaten en identificatie: authenticatie

Internet en digitalisering hebben ertoe geleid dat digitale producten zoals content, geld en certificaten eindeloos kunnen worden gekopieerd en verspreid. Dit heeft gezorgd voor een groei aan online piraterij en vervalsingen. Met de blockchain wordt het mogelijk om weer controle te krijgen over de verspreiding doordat originelen (dus de content, virtuele bankbiljetten, contracten en certificaten) geïdentificeerd kunnen worden en precies kan worden bijgehouden bij wie ze op welk moment in zijn bezit heeft. Hiermee kunnen makers (artiesten, kunstenaars, ontwerpers, schrijvers,…) hun werk beschermen en er zelf rechtstreeks geld mee verdienen zonder tussenhandelaren. Ook kun je zo aantonen dat je bent wie je zegt te zijn.

De blockchain maakt het mogelijk om identiteit en eigenaarschap te controleren en bewaken.

  • populair zijn de NFTs (Non-Fungible Tokens), unieke identificatie codes of echtheidscertificaten die gebaseerd zijn op blockchain-achtige technieken.
  • echtheidscertificaten om zwarte handel, valsmunterij of piraterij te voorkomen bijv. handel in kunstwerken, goud, zilver en diamanten. Bedrijf: Everledger. Of ‘eerlijke’ concertkaartjes die je niet op de zwarte markt kunt verkopen: GUTS.
  • authenticatie en autorisatie: een beveiligde digitale identiteit waarmee je online kunt aantonen dat jij het bent: de overheid van Estland gebruikt het voor alle digitale overheidsdiensten als DigID, veilig digital stemmen met Follow My Vote; systemen die controleren of een peer-review eerlijk is.

Gecontroleerde distributie

De blockchain geeft controle over de distributie van digitale producten en diensten.

  • Een overheid die controleert of aan voorwaarden voor een vergunning of subsidie is voldaan of een afdelingshoofd die eerst zijn toestemming moet hebben gegeven voor een transactie door kan gaan.
  • geprogrammeerd geld: geld dat je alleen onder bepaalde voorwaarden of in bepaalde winkels of voor bepaalde doelen mag besteden. Bijvoorbeeld de gemeente Zuidhoorn keerde de bijstandsuitkering uit in bitcoin waarmee uitkeringsgerechtigden aankopen konden doen bij lokale middenstanders maar het niet konden opmaken aan tabak of drank;
  • nieuwe manier om auteursrechten en andere intellectuele eigendomsrechten te regelen direct door de rechthebbenden zelf zonder tussenkomst van uitgevers en autersrechtenorganisaties; content kan pas bekeken of geluisterd worden als betaald is of als de apparaten rechten hebben gekregen.

Veilige data en beveiligde transacties, waardeuitwisseling

De blockchain maakt het mogelijk om transacties (tussen heel veel partijen) te automatiseren en beveiligen

  • bankwezen: veilige geldtransacties, alternatieve geldsystemen zoals de Bitcoin, microbetalingen.
  • gezondheidszorg: het beveiligen van gezondheidsdata en behouden van privacy: precies bepalen wie welke gecombineerde gezondheidsdata mogen bekijken. Het bedrijf Gem ontwikkelde een platform op blockchain en werkt samen met Philips. Het bedrijf Guardtime bewaart inmiddels een miljoen patiëntendossiers van burgers uit Estland.
  • veiligheidsystemen voor bijvoorbeeld zelfrijdende auto’s die betrouwbaarheid controleren en een uitgebreide checklist aflopen voordat de auto een actie verricht.

Ecosystemen, peer-to-peer samenwerken, democratisering en autonome organisaties

De blockchain maakt nieuwe netwerkorganisaties mogelijk

De blockchain faciliteert ook hele nieuwe organisatievormen en mogelijkheden voor complexe samenwerking, zoals platformen, zwermen (autonomous decentralized cooperatives) en plug&play-organisaties.

  • energie en internet of things: apparaten die onderling onderhandelen wanneer en hoeveel stroom ze mogen gebruiken en wat daarvoor betaald moet worden.
  • ‘eerlijke’ reputatiesystemen in de deeleconomie waarbij precies wordt bijgehouden wie welke bijdrage levert en navenant krijgt uitbetaald of moet betalen. Bedrijf: LaSooz.

Lees ook hoe de blockchain gebruikt kan worden om sociaal kapitaal te koesteren: Waarom de Bitcoin onbetaalbaar is. Over de toekomst van geld en waardesystemen

Aandachtspunten

De blockchain-technologie heeft net als elke technologie zijn beperkingen. Bovendien vraagt de manier waarop partijen deze inzetten de aandacht. Zeker als niet alle partijen evenveel inspraak hebben gehad in de voorwaarden die in de blockchain worden verwerkt.

Niet betrouwbaar

De integriteit van de blockchain is alleen gegarandeerd als alle gebruikers de transacties op de blockchain controleren, en als ten minste de helft van die gebruikers (lees: computers) eerlijk is. De grootste twee mining pools van Bitcoin zitten in China en hebben de meerderheid en zouden de macht over de Bitcoin kunnen overnemen. Zo’n 70% van de Bitcoin zit momenteel in China waardoor de Chinese overheid in theorie invloed zou kunnen uitoefenen op de munt.

Zie ook een interview met mij bij het televisieprogramma 1Vandaag over de kwetsbaarheid.

Niet anoniem

Bitcointransacties zijn niet gegarandeerd anoniem. De blockchain is in het geval van de Bitcoin publiek. Transacties kunnen getraceerd worden en daarmee kan alsnog de identiteit van de eigenaar worden achterhaald.

Niet duurzaam

De technologie is momenteel nog relatief traag en energievretend. Bijvoorbeeld de blockchain van Bitcoin kan maximaal ca. 7 transacties per seconde verwerken, terwijl banken en creditcardmaatschappijen al snel een- tot tweeduizend keer zoveel transacties verwerken. Bovendien kan het systeem 10 minuten tot een uur duren voor de transacties in het hele netwerk zijn verwerkt. Met elke transactie wordt de blockchain groter. Dat vraagt opslagcapaciteit en kan ook de snelheid aantasten. Er worden inmiddels ook energiezuinige en snellere blockchains ontwikkeld.

Meer centrale macht

Hoewel het grootboek via de technologie gedecentraliseerd wordt opgeslagen, is het grootboek zelf een vorm van (centrale) macht. Dankzij de blockchain wordt het veel eenvoudiger om met een grootboek te gaan werken en dus om centrale macht uit te oefenen over de ‘transacties’ die binnen het netwerk plaatsvinden en bijvoorbeeld bepalen wat burgers of consumenten wel of niet mogen. Vandaar dat de interesse in de blockchain groot is bij controlerende partijen zoals overheden (bijv. belasting betalen), auteursrechtenorganisaties (nieuwe vormen van rechtenbeheer op liedjes en filmpjes) en controllers (goedkeuring voor financiële transacties onder voorwaarden vooraf inprogrammeren).

Meer weten over de mogelijkheden van de blockchain voor uw organisatie? Neem dan contact met me op.