Ik onderzoek de verschillende strategieën en besturingsmodellen van platformen in talloze sectoren. Op deze pagina vind je een overzicht.

Platformen zijn in opkomst als organisatiemodel en businessmodel in vrijwel alle sectoren en maatschappelijke domeinen. Lees hier meer over platformen en de platformeconomie.

Sectoren die het gemakkelijkste te digitaliseren waren lopen voorop: communicatie en ict (social media), digitale content (media, journalistiek), financiën en marktplaatsen. Andere organisaties kunnen hier veel van leren. Hieronder een overzicht van de strategieën in verschillende sectoren.

Verschillende platformstrategieën

Bedrijven en organisaties gebruiken uiteenlopende strategieën waarbij de partners in het ecosysteem meer of minder vrijheid krijgen om eigen toepassingen te ontwikkelen en business te generen. De strategieën laten zich onder andere indelen via de assen: open-gesloten en centraal-gedistribueerd. Bij open en gedistribueerd vinden we vaker publieke platformen waarin overheden of burgers als ‘gelijken’ goederen en diensten uitwisselen en coöperaties. Gesloten centrale platformen kennen we van onder andere Apple en Facebook.

Meer inzichten over het platformdenken binnen de overheid, vind je hier ‘De overheid als platform’.

Elke strategie heeft zijn eigen voor- en nadelen. Wie zelf stapsgewijs aan de slag wil met digitalisering en het bouwen van platformen (en de bouwstenen ervan) kan meer lezen in mijn boek ‘De plug& play-organisatie’.

Indeling van verschillende platformstrategieën naar mate van openheid en type samenwerking (competitief/coöperatief). CC-BY: wisdomofthecrowd.nl

ICT services, dataplatforms en mobile networks

In de computer- en ICT industrie loopt voorop met het gebruik van platformen. Veel bedrijven zijn leverancier van platformen, IT-systemen en data-oplossingen aan klanten: clouddiensten, data-opslag en -verwerking. Software en data zijn voor elke organisatie en haar bedrijfsprocessen onmisbaar geworden. Grote leveranciers breiden hun enterprise software steeds verder uit.

Nieuwe ontwikkelingen zijn: 5G-communicatienetwerken, draadloze genetwerkte apparaten (Internet of Things), cloud-diensten, digitale assistenten (chatbots) en CRM. Consumenten worden steeds meer mobile met smartphones, slimme horloges, rookmelders, verlichting, VR-brillen en thermostaten.

Marktplaatsen, (r)etail, vastgoed en horeca

Retail, vastgoed, food, foodservice en horeca hebben te maken met online marktplaatsen en nieuwe logistieke spelers en bezorgdiensten. Zij herschikken de leveringsketen en maken deze korter, door rechtstreeks leveren aan klanten (B2B) en consumenten (B2C) mogelijk te maken. De coronacrisis gaf ondernemers net het laatste duwtje om in te stappen op de digitale handelsplatformen en marktplaatsen: om klanten te kunnen blijven bedienen.

Financiële dienstverlening

De financiële dienstverlening wordt volledig ontwricht door digitalisering. Geld en transacties laten zich gemakkelijk in data vangen en zijn gemakkelijk te automatiseren en op te schalen. Niet voor niets zijn de grootste unicorns (jonge bedrijven die van startup in enkele jaren zijn opgeschaald naar miljardenbedrijven) actief in de financiële dienstverlening, denk aan het Worldpay en het Nederlandse Adyen. Banken, verzekeraars en dienstverleners moeten zich opnieuw uitvinden en leren om mee te spelen in de netwerken en op de platformen van anderen.

Crowdfunding en crowdlending maken nieuwe vormen van gemeenschappelijke financiering mogelijk, vaak buiten banken om. Met blockchain worden handelsstromen volledig geautomatiseerd. En sociale netwerken en marktplaatsen creëren nieuwe betaaldiensten en virtuele betaalmiddelen om klanten te belonen en binden.

Journalistiek, media en content

De media hebben flinke klappen gekregen met de komst van internet. Abonnementen zijn teruggelopen, nieuws en journalistiek lijken gratis te zijn geworden. In antwoord op het downloaden zijn nieuwe streamingdiensten bezig aan een opmars: voor een vast bedrag per maand kunnen gebruikers kiezen uit een enorm aanbod van muziek, films en series, (luister)boeken en tijdschriften.

Sociale media zijn een belangrijke nieuwe loot aan de mediaboom geworden. Geïntegreerde mediahuizen zijn bezig een antwoord te vormen op Facebook en Google die de digitale advertentiemarkt vrijwel volledig naar zich toegetrokken hebben.

Cultuursector

De cultuursector heeft het eveneens zwaar door de coronacrisis en krijgt bovendien te maken met nieuwe spelers die de marketing en verkoop van tickets naar zich toetrekken. Zij snoepen een belangrijk deel van de marges en investeringen in de cultuursector op.

Lees hier mijn analyse over de kansen voor meer samenwerking in de cultuursector via een digitaal platform, bijvoorbeeld op het gebied van publieksdata

Zorg

Digitalisering heeft ook grote gevolgen voor de manier waarop de zorg georganiseerd is. Dat het steeds meer om data en platformen gaat laat de transformatie van Philips, van een divers elektromicabedrijf naar een zorgplatformspeler, goed zien.

High-tech machines, maakindustrie en food(service) en automotive

In de hightech sectoren spelen platformen een belangrijke rol in het gemakkelijker maken van nieuwe toepassingen en diensten, door meerdere technologieën te integreren en standaardiseren. Voorbeelden zijn onder andere te vinden in de zorg (medical en healthcare), hightech machines, robotica, kunstmatige intelligentie en apparatuur (Industrie 4.0). IT-bedrijven als Google, Apple en Foxconn zetten stappen in de wereld van elektrische en autonome voertuigen.

Energie

De energiesector is enorm aan het elektrificeren en daarmee ook aan het digitaliseren. Platformen zijn in opkomst. Bovendien zijn burgers en coöperaties ook producent geworden. Zij zien het als iPads op wielen. Wat betekent dit alles voor de energiemarkt van de toekomst?

Landbouw, tuinbouw en sierteelt

De voor Nederland belangrijke landbouw, tuinbouw en veeteelt krijgen eveneens te maken met de opkomst van platformen. De oude veilingklok wordt vervangen door een online handelsplatform waar de (beperkt houdbare) producten op basis van foto’s en filmpjes worden verkocht. Vanuit de coöperatie voor sierteeltbedrijven, Flora Holland, wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van zo’n handelsplatform, genaamd Floriday. Ondertussen zijn er ook nieuwe partijen zoals Everspring die via een handelsplatform de hele verkoop en distributie van planten en bloemen wil vernieuwen. Kwekers, telers, distributeurs, bloemverkopers: de hele keten wordt getransformeerd op nog sneller in te kunnen spelen op de wensen van consumenten.

Nieuwe gentechnieken en bio-informatie hebben het ambachtelijke kruisen en veredelen van gewassen getransformeerd tot een hightech activiteit: innovaties komen steeds meer uit het lab in plaats van van het land. Boeren worden afhankelijker van zadenproducten en leveranciers van kassen, sensoren en drones. Lukt het de coöperaties die in deze sectoren van oudsher sterk waren, om zichzelf opnieuw uit te vinden in de platformeconomie?

Bouwen en wonen

Met de branchevereniging voor bouwmaterialen sprak ik over de opkomst van platformen en de impact die dit op de bouwsector kan hebben en hoe de leden daarop kunnen inspelen.