Anno 2012 staan we op een tweesprong. Internet en sociale media maken ons collectief ‘slimmer’ maar ook ‘dommer’. Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om met deze wijsheid een stap in de goede richting te zetten. De beelden uit de toekomstverkenning ‘Wisdom of the Crowd’ helpen richting te geven en te inspireren. Ook science fiction films houden ons een spiegel voor.
Download hier het hele artikel of lees hieronder verder.
Aan de ene kant hebben we meer dan ooit de mogelijkheid om kennis uit te wisselen, informatie te verzamelen en samen te werken. Iedereen kan laagdrempelig participeren en ingezet worden bij het ontwikkelen van nieuwe producten of diensten en het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken rond duurzaamheid en gezondheid (crowdsourcing).
Op hetzelfde moment versterkt het internet ons ego en onze neiging tot kuddegedrag. Sociale media gebruiken we vooral om met bestaande vrienden en contacten bij elkaar te kruipen. En om ons af te schermen voor anderen en andere ideeën. We kunnen overal onze mening ventileren maar worden vrijwel nooit geconfronteerd met de gevolgen of effecten ervan op anderen. Een goede discussie voeren, het wordt er met de huidige sociale media niet gemakkelijker op. Als je je weg nog kunt vinden in de overvloed aan informatie.
Keuzes maken in het ontwerp van internet
Hoe internet en sociale media in de toekomst eruit zien hangt af van de keuzes die we anno 2012 maken en de visie die we daarbij als samenleving hebben. Laten we de ontwikkelingen volledig over aan bedrijven als Google, Facebook en Twitter, die ons bedienen met producten die ons in onze comfortzone houden? Of gaan we ook publieke en collectieve belangen, die nu door de overheid worden bepaald, een plek geven in de code van het toekomstige internet en de sociale media. Het laatste punt is een van de inzichten die voortkomt uit de toekomstvisie over ‘wisdom of the crowd’ die ik de afgelopen jaren samen met experts, visionairs en creatieve geesten heb ontwikkeld.
”Publieke en collectieve belangen moeten een plek krijgen in de code van het toekomstige internet”
Veel bestaande visies over de toekomst van internet gaan uitsluitend over een toenemende rekenkracht en connectiviteit waarbij alle objecten en alle mensen uiteindelijk met elkaar verbonden kunnen zijn en onderling informatie kunnen uitwisselen. En hoe uit data en informatie nieuwe kennis en inzichten kunnen worden gehaald. Technologie staat voorop. Daarmee versterken we vooral onze rationele en cognitieve kant, ons collectieve IQ.
Naar een collectief EQ
Maar als mens laten we ons maar gedeeltelijk overtuigen door data en informatie. Het zijn juist de sociale factoren als vertrouwen, empathie, erbij willen horen en wederkerigheid die ons drijven. Voor het samenleven met elkaar en het nemen van wijze beslissingen hebben we ook een EQ nodig. We zullen dus net zo goed ons collectieve EQ moeten versterken. Dat vraagt om een internet dat ons op een rijkere manier met elkaar verbindt en meer laat uitwisselen dan data en informatie.
Een inspirerend voorbeeld van hoe dat eruit zou kunnen zien wordt gegeven door de film Avatar uit 2010. Avatar speelt zich in de verre toekomst af op een fictieve verre planeet Pandora. Daar woont het volk Na’vi, blauwe wezens, die veel overeenkomsten vertonen met mensen. Op het eerste gezicht zijn de Na’vi veel primitiever dan mensen. Maar als we beter kijken zien we een bevolking die volledig in evenwicht leeft met het andere leven op de planeet en een diep respect heeft voor andere levensvormen. Alle leven op de planeet is met elkaar verbonden. Bomen en planten hebben elektrochemische verbindingen tussen de wortels die lijken op neuronen en samen een zenuwstelsel vormen dat de hele planeet bestrijkt en een bewustzijn heeft. Daarnaast hebben alle levende wezens op de planeet een uitstulping die direct verbonden is met hun eigen zenuwen. Daarmee kunnen ze een verbinding aangaan met andere wezens zoals de grote vogels en paardachtige dieren die op Pandora leven. De verbinding is zeer hecht en intens: ze voelen elkaars emoties, pijn en wensen.
Misschien is dit een volgende stap in ons toekomstige internet dus het verbinden van onze zenuwstelsels, onze hersenen en onze zintuigen. De basis hiervoor wordt nu al gelegd met technologieën als brain machine interfaces en zenuwchips. Maar dat brengt nieuwe maatschappelijke vragen met zich mee. Gelukkig zijn er toekomstvisies om ons te inspireren en ons te helpen los te komen van het hier en nu en ons te laten reflecteren: waar zijn we eigenlijk mee bezig en welke kant moeten we op?
Afbeelding: screenshot uit film Avatar. (c) Twentieth Century Fox.
Wisdom of the crowd 