De afgelopen weken is ons boek ‘Veel gekwetter, weinig wol’ (hier te bestellen) meerdere malen in de media terecht gekomen (zie onderaan dit artikel een overzicht). Op basis van de eerste reacties die we hebben gekregen, leek het ons goed om onze motivatie bij het boek aan te geven.
Onze motivatie als onderzoekers en auteurs
Sociale media hebben de afgelopen jaren een enorme opmars doorgemaakt. Door pleitbezorgers zijn grote verwachtingen gewekt over de gevolgen die deze media zouden kunnen hebben voor de politiek en de overheid. Met voorbeelden als de verkiezingscampagne van Obama en de opstanden in Noord-Afrika lijken sociale media te gaan zorgen voor een revolutie, ook in Nederland.
Optimisten en pessimisten
De afgelopen jaren zijn diverse kleinschalige initiatieven en beleidsexperimenten opgestart door overheden. Politici hebben zich massaal op Twitter gestort en hebben er soms contact met burgers. Door de vele volgers en leden op hun Hyves-profielen lijken ze de aansluiting met de burger weer te hebben gevonden, na jarenlange afkalvende achterbannen. Met de grote beloften in het achterhoofd lijkt er daarom al veel in beweging te zijn gezet. De kloof met de burger lijkt bijna vanzelf te worden gedicht door de sociale media, zonder dat overheden en politici hun werkwijze echt hebben hoeven veranderen.
Aan de andere kant zijn er sceptici die sociale media vooral zien als een diarree van egotripperij door burgers. Daar kan volgens hen niks zinnigs uit komen.
Onderzoek naar de feiten
Wat ons betreft is het daarom een goed moment om te evalueren hoe het feitelijk zit met de inzet van sociale media door overheden en politici. In hoeverre worden de grote beloften waar gemaakt? En minstens zo belangrijk: wat denkt de burger hiervan? Er wordt wel veel gepraat over en voor de burger, maar hij komt zelden zelf aan het woord. In ons boek wel.
Dat alles hebben we op een onbevooroordeelde manier gedaan. Ons uitgangspunt: laat de feiten voor zichzelf spreken. We hebben gekeken naar aantallen volgers of leden, inhoud van berichten en vormen van interactie. Zo hebben we een indicatie gekregen van de omvang en de wijze van gebruik van sociale media. Iets wat in onze ogen nog ontbrak. Daarmee geeft het boek een vertrekpunt waarmee het debat over de toekomst van politiek en overheid en de rol van sociale media daarin, gericht verder kan op basis van feiten en niet op basis van alleen percepties of verwachtingen.
Echte verandering nodig
De uitkomsten van ons onderzoek worden door de titel van het boek krachtig samengevat: er gebeurt veel maar het stelt nog niet zoveel voor. Dit lijkt voor pleitbezorgers moeilijk te verkroppen. Dat laat onverlet dat eerste initiatieven en experimenten waardevol kunnen zijn en hard nodig om overheden en politici te laten ervaren wat de mogelijkheden zijn van sociale media. Leren gaat met vallen en opstaan. Maar kleinschalige initiatieven alleen zijn niet genoeg.
Wat ons betreft zit het gevaar van de huidige discussie niet zozeer in de waardevolle kleinschalige initiatieven, als wel in het schijnbare automatisme dat deze tot een verandering zullen leiden. Om de kloof met de burger echt te dichten en om burgers echt te betrekken bij maatschappelijke vraagstukken, is meer nodig dan een Hyves-account met duizenden volgers, een pilot-project in een wijk of af en toe twitteren met burgers. Er is een daadwerkelijke mentaliteitsverandering nodig.
Ons boek maakt duidelijk dat die verandering hoog nodig is. De huidige werkwijze waarbij het nog veel ‘business as usual’ is en veel zenden en weinig luisteren, zal de kloof tussen burger en overheid en politiek, niet dichten. Sociale media kunnen dat niet automatisch oplossen, maar deze media kunnen wel een middel zijn om vanuit een visie, gericht boodschappen te versturen en doelgroepen te betrekken. Dat vraagt om een visie en regie. Daarvoor moeten overheid en politiek een flinke stap zetten ten opzichte van hun huidige, meer volgende rol.
Bijdrage aan het debat over de toekomst
Met ons boek hebben wij een bijdrage willen leveren aan het debat over de nieuwe rolverdeling tussen overheid, politiek en burgers en de invloed van sociale media. Wij willen de discussie graag verder voortzetten. Daarom hebben we een de website www.politiek20.nl opgezet en willen we komen tot een toekomstvisie op ‘nieuwe politiek’. Deze vormt een belangrijke inbreng voor de toekomstverkenning ‘Wisdom of the Crowd’ van Stichting Toekomstbeeld der Techniek. Van terugkijken en evalueren van de huidige situatie naar een toekomstgerichte blik hoe de volgende stap gezet kan worden.
Chris Aalberts & Maurits Kreijveld
In de Media
Recensies
Boekbespreking door Jan-Jelle van Hasselt in het juni-nummer van Communicatie (juni 2011).
Boekbespreking door Linda Duits op weblog DeJaap (3 juni 2011).
Boekbespreking door Ben Verleg op zijn blog ‘De volière van de 3.0 kerk‘ (29 mei 2011).
Boekbespreking door Davied van Berlo op de website Ambtenaar 2.0 (10 april 2011). Deze is ook geplaatst op de website van Public Mission en in het mei-nummer van PM Magazine.
Kranten
Opinie-artikel in Trouw ‘Met een tweet bereik je Henk en Ingrid niet‘ (26 augustus 2011).
Opinie-artikel in NRC Next ‘Sociale media mobiliseren burgers niet‘ (19 april 2011). Naar aanleiding hiervan is op de weblog van nrc.next een discussie gestart.
Opinie-artikel in de Volkskrant ‘Twitter, geen goede bron van informatie‘ (19 april 2011). Ook te lezen op deze pagina van de weblog Netwesties.nl.
Artikel in Metro ‘De burger schiet niks op met overheid 2.0‘ (19 april 2011). Naar aanleiding van dit artikel is door enkele politici getwitterd. Ook heeft het tijdschrift Binnenlands Bestuur het nieuws opgepikt op zijn website.
Artikel in DePers ‘Politiek gekwetter is overgewaardeerd‘ (11 april 2011).
Opinie-artikel in het Reformatorisch Dagblad: ‘Politicus, houd zelf de touwtjes in handen op sociale media‘ (2 april 2011).
Radio
Interview met Chris Aalberts bij Herbert Blankesteijn in BNR Digitaal op BNR Nieuwsradio (14 april 2011).
Radio-interview met Chris Aalberts bij NCRV’s Lunch op Radio 1 (6 april 2011).
Discussie op BNR Nieuwsradio over de meerwaarde van Twitter voor het contact tussen politici en burgers, tussen Chris Aalberts en Robert Giesberts (1 maart 11).
televisie
Televisie-interview met Chris Aalberts en discussie met Arend Jan Boekestijn over het boek op Nederland 1 in Ochtendspits op 23 maart 2011 bij Wakker Nederland (23 maart 2011).
Blogs
Artikel op RePublic: ‘Effect van sociale media voor de overheid wordt onderschat‘ (19 april 2011).
Boekbespreking door het Cross Media Lab van de opleiding Communicatie en Journalistiek van de Hogeschool Utrecht (11 april 2011).
Artikel op De Nieuwe Reporter: ‘Sociale media: iedereen roept niemand luistert‘ (30 maart 2011).
Artikel over het verschijnen van ons boek op de website van de Erasmus Universiteit (29 maart 2011).
Artikel op De Nieuwe Reporter: ‘Sociale media betrekken burgers niet bij de politiek‘ (23 februari 2011). Dit artikel werd tevens besproken door Marcel Kraijkamp in zijn blog bij MINDZ.com.
Wisdom of the crowd 