Bestuurders en ambtenaren doen grote voorspellingen over de mogelijkheden van sociale media (Hyves, Facebook, Twitter). Zijn dit politieke wondermiddelen? Ons onderzoek naar sociale media suggereert van niet. Met sociale media bouwen politici inderdaad online netwerken van aanhangers, zoals de Amerikaanse president Obama tijdens zijn campagne. Veel politici doen dit inmiddels.
Ruim 40.000 burgers zijn op Hyves vriend van Wouter Bos en ruim 30.000 burgers volgen de tweets van Maxime Verhagen. Deze aantallen zijn niet alleen minimaal vergeleken met het totale electoraat, uit ons onderzoek blijkt bovendien dat dit voornamelijk burgers zijn die al interesse hadden in politiek en al op andere manieren door politici werden bereikt. Politici zijn met sociale media dus nauwelijks in staat nieuwe doelgroepen te bereiken. Vooral politiek ongeïnteresseerde burgers zijn via deze weg onbereikbaar.
Ons onderzoek laat zien dat de interactie die politici via sociale media met burgers hebben minimaal is. Er is nauwelijks dialoog of discussie, en dat is eenvoudig verklaarbaar: Bos heeft geen tijd om met al die Hyves-vrienden te discussiëren. Burgers blijken er bovendien vrijblijvend in te staan: zij willen veelal niet eens een uitgebreide discussie met een politicus voeren. Ze gebruiken sociale media vooral om hun politieke voorkeuren aan andere vrienden online kenbaar te maken. Op deze manier kan niet gesproken worden van het mobiliseren van een achterban. Burgers worden door sociale media niet politiek actiever: de burgers die al actief waren hebben er een medium bijgekregen.
Sociale media maken het voor burgers gemakkelijker politici berichten te sturen en ideeën over te brengen. Het is echter de vraag of dat tot een stevigere band tussen politiek en burgers leidt. De meeste berichten en e-mails die burgers sturen gaan over standpunten die allang bekend zijn bij politici, zoals klachten over integratie van minderheden of problemen in de zorg. Bovendien adresseren burgers hun klachten en ideeën dikwijls aan de verkeerde bestuurslaag, uiten zij ideeën waar nooit een politieke meerderheid voor te vinden is of reproduceren hun ideeën bestaand beleid waarvan ze niet op de hoogte zijn. Als burgers dan ook nog de verwachting hebben dat de politiek iets met hun ideeën gaat doen, leiden sociale media slechts tot meer politiek cynisme.
Alle positieve verhalen over de successen en mogelijkheden van sociale media gaan voorbij aan het feit dat de nieuwe middelen en mogelijkheden niet vanzelf leiden tot ander gedrag van burgers en politici. Wel geven ze politici een modern imago. Als ‘twitterende politicus’ komen ze vaker en positiever in de media. Maar ook daar kun je aan twijfelen. Populaire politici als Wilders en Pechtold doen immers weinig met sociale media. Politici moeten het dan ook gewoon hebben van hun standpunten, verspreid via de traditionele media.
Wisdom of the crowd 