Veel van de vooruitgang van de gezondheidszorg hebben we te danken aan betere diagnostiek, behandelmethoden en medicijnen. Deze hebben de zorg wel een stuk duurder gemaakt. In de toekomst komt de nadruk steeds meer te liggen op preventieve zorg waarbij een gezonde levensstijl centraal staat: dat betekent gezonde voeding, genoeg en juist bewegen, het brein vitaal houden, genoeg slapen en dat draagt ook bij aan een beter immuunsysteem.

Toekomst van de zorg: naar een gezonde levensstijl

Stel je voor dat de huisarts in de toekomst een avatar of app is die je kunt raadplegen als je je niet lekker voelt en die je coacht bij het volhouden van een gezonde leefstijl.

Dit is een toekomstbeeld dat naar voren komt uit drie grote trends:

Trend 1. Quantified self: je gezondheid in getallen

Nieuwe technologische middelen (sensoren, internet of things) maken het mogelijk dat we onze gezondheid individueel steeds beter kunnen meten. Dit wordt ook wel ‘quantified self’ genoemd: elk individu is uit te drukken in getallen die iets zeggen over je gezondheid en erfelijke aanleg en die bijhouden hoe actief je bent. Onze smartphone kan al stappen tellen. Met smart watches, fitheids trackers en polsbandjes kunnen we onze hartslag en slaapritme bijhouden. Er wordt ook gewerkt aan sensoren in kleding en er zijn al plaswekkers verwerkt in onderbroeken.

• Quantified self devices: enkele voorbeelden van apparaten om je gezondheid mee te monitoren.
• De toekomst van onze kleding over hoe onze kleding steeds meer gaat meten van ons lichaam en zich erop aanpast.
• De meetbare mens, een goudmijn aan data
• Wearables: samen slimmer en gezonder

Trend 2. Collectieve intelligentie: gezonder door data delen

Met Big Data en kunstmatige intelligentie kunnen uit de gecombineerde (anonieme) data van ons allemaal nieuwe inzichten gehaald worden, bijvoorbeeld het verband tussen een bepaalde levensstijl en de ontwikkeling van ziekten. De collectieve data en nieuwe inzichten zijn nodig om de individuele gezondheidsdata op de juiste waarde te kunnen schatten. Dit wordt ook wel ‘collectieve intelligentie‘ genoemd.

Door individuele data te delen kunnen we uiteindelijk allemaal gezonder leven.

De infographic hieronder geeft schematisch weer hoe een collectief kennissysteem voor de gezondheid eruit zou kunnen zien: met verschillende data-bronnen en verschillende mogelijke uitkomsten. Lees ook: Voor gezonder leven hebben we collectieve intelligentie nodig.

Worden artsen overbodig?

Op den duur zullen deze collectief intelligente systemen beter in staat zijn om medische diagnoses te stellen dan artsen. Kennissystemen, zoals IBM Watson voor de gezondheidszorg, worden daarom steeds vaker ingezet om artsen te ondersteunen bij hun diagnose en behandeling.

Trend 3. Coaching met overtuiging

Met de collectieve inzichten en de individuele gezondheidsinformatie (uit de sensoren) kan bij iedereen een persoonlijke aanpak ontwikkeld worden om te komen tot een gezonde levensstijl. Vaak weten we wel wat goed voor ons is maar vinden we het moeilijk ons eraan te houden. Daarom is coaching en begeleiding minstens zo belangrijk. Hiervoor kunnen nieuwe gedragbeïnvloedingstechnieken (zogeheten persuasive technologies) worden ingezet die ontwikkeld zijn in de psychologie en hun nut bewezen hebben in o.a. games (gamification). Elke persoon kan dan een coach krijgen die hij het meest nodig heeft. Zo is de ene persoon gevoeliger voor groepsdruk, de ander luistert meer naar gezag van een arts.

In het toekomstbeeld ‘Gezonder door collectieve intelligentie’ (download hier) kun je lezen hoe zo’n digitale coach in de vorm van een avatar eruit zou kunnen zien.

Nieuwe organisatievormen: platformen in de zorg

Rond de vele gezondheidsdata ontstaan nieuwe verdien- en organisatiemodellen in de zorg. Er komen nieuwe spelers bij die met onze gezondheid aan de slag willen. Ook zien we dat de medische wereld en de consumentenwereld elkaar gaan raken: door gezondheidsinformatie die we zelf kunnen meten met allerlei apparaten, te combineren met medische data uit het ziekenhuis kan de zorg grote stappen zetten.

• Lees ook: Hoe Apple’s medische platform de zorg gaat veranderen
• Hoe we elkaar meer kunnen helpen dankzij deelplatformen
• Hoe Philips een medische platformbedrijf werd

Maatschappelijke dilemma’s

Deze nieuwe mogelijkheden maken de weg vrij voor een nieuwe vorm van preventieve gezondheidszorg. Tegelijkertijd roept deze ontwikkeling ook nieuwe vragen op.

Worden we in de toekomst nooit meer ziek? Wordt ouderdom een chronische ziekte? Of moeten we toch blijven leren omgaan met tegenslagen, ziekte en doodgaan en dat dit bij het leven en de samenleving hoort?
Lees: Nooit meer ziek door alles te meten? en Hebben we het eeuwige leven?

Geven al die metingen niet een schijnzekerheid? Is gezondheid wel zo eenduidig? Stelt het me gerust of maakt het me onzeker Hoe ga ik om met ‘waarschijnlijkheden’ en ‘risicofactoren’? Welk handelingsperspectief heb ik als ik de uitkomsten zie van de voortdurende metingen aan mijn lichaam?
Lees: Angelina Jolie: omgaan met onzekerheid in een meetbare wereld

Wie is de eigenaar van de gevoelige gegevens over onze gezondheid en welzijn? Wat kunnen andere partijen zoals verzekeraars en overheden over ons te weten komen als ze over (delen van) deze informatie beschikken?

Wie bepaalt wat goed voor me is en hoe ik gecoacht wordt? Wat gebeurt er als ik niet naar de coach luister? Welke verantwoordelijkheid heb ik zelf? Zijn we in de toekomst meer verantwoordelijk voor onze eigen gezondheid naarmate we meer weten over onze eigen gezondheid en de invloed van ons gedrag en keuzes hierop? Wat gebeurt er als ik niet naar de coach luister? Blijven we solidair met mensen die bewust ongezond blijven leven en risico’s opzoeken?
Lees: Is gezond leven in de toekomst nog wel een vrijwillige keuze?